برنامه ی کوتاه مدت روسیه در شمال سوریه !

امروز نشستی با حضور مقامات سه کشور ایران ، ترکیه و روسیه برگزار خواهد شد چیزی که مشخص است روسها برای ترکیه برنامه ی واضحی دارند که می بایست ترکیه آن را به انجام برساند .

ترکیه در ازای عدم حمایت روسیه از کردها در عفرین  این قول را به روسیه داد که به منبج حمله کند و مقدمات خروج نیروهای شورشی از غوطه شرقی را فراهم کند . منبج شهری است که نیروهای امریکایی و فرانسوی در آنجا مستقر شده اند .  پس از تسخیر عفرین اکنون زمان آن فرا رسیده که ترکیه به وعده ی خودش عمل نماید . ترکیه به نیرویی برای اجرای خواست های روسیه بدل شده است و هرانچه روسها می خواهند اجرا میکند . اما حمله به منبج برای ترکیه بسیار پرهزینه خواهد بود .

روسها سه هدف عمده از این معامله داشتند :

1-      دو متحد ناتو به صورت مستقیم با هم دیگر درگیر شوند (ترکیه و امریکا ) که با حضور نیروهای فرانسوی در منبج و ائتلاف با کردها این درگیری فرانسه را نیز در بر خواهد گرفت . هدفی که روسها همواره در ارزویش بودند .

2-      در صورتی که امریکایی ها از کردها در برابر ترکیه حفاظت نکنند کردها دیگر برنامه های استراتژیک امریکا را در امتداد مرز عراق  و سوریه اجرا نخواهند کرد . امریکا دو اهرم فشار در برابر کردها دارد که میخواهد از هردو کارت خودش استفاده کند ، نخست بودجه 200 میلیون دلاری آنها به کردها را تعلیق کرده است و دوم اینکه حفاظت از منبج برای کردها حیاتی است و امریکا از ان به عنوان یک کارت فشار بهره میبرد  . به همین منظور روسیه در تلاش است با تهاجم ترکیه به منبج کردها را از روابط تمام و کمال با امریکا دلسرد نماید و کردها را مجاب  به ارتباط گرفتن با نیروهای بشار اسد نماید .

3-      در صورت درگیر شدن ترکیه و کردها در منبج حداقل تا مشخص شدن نتیجه ی جنگ کردها به البوکمال حمله نخواهند کرد و دولت سوریه در امتداد مرزهای عراق از گزند نیروهای امریکایی در امان خواهند بود . به این صورت دولت سوریه در البوکمال زمان خواهد خرید .

با این شرایط به نظر می رسد روسها توپ را در زمین بازی ترکیه و امریکا(کردها) انداخته است و از سوی دیگر امریکایی ها مایلند پای روسیه و دولت سوریه نیز به این بازی کشیده شود . باید منتظر بود تا چند روز بعد از نشست سه جانبه ایران ، ترکیه و روسیه چه اتفاقاتی بر روی زمین خواهد افتاد .

---

 

پی نوشت : امانوئل ماکرون درخواست کرده بود تا در نشست های ایران ، ترکیه و روسیه مشارکت نماید که با مخالفت ایران محقق نشد . ماکرون نقش نمایندگی کردها و امریکایی ها را ایفا می نماید .

 

 ائتلاف بین المللی ضد داعش به نیروهای حامی اسد هشدار داد هرچه سریع تر گذرگاه مرزی البوکمال را تخلیه نماید و آن را به نیروهای سوریه دموکراتیک تحویل دهد در غیر این صورت انها را بمباران خواهند کرد . 

در پست گذشته این موضوع را پیش بینی کرده بودم ظاهرا کردها موافقت خود را برای پیشروی به سمت مرز اردن اعلام کرده اند . 

سوریه دو گذرگاه مرزی بسیار مهم با عراق دارد یکی شهر البوکمال است و دیگری التنف !

البوکمال ابتدای نارامی های سوریه تحت کنترل جبهه النصره بود سپس آن را به داعش واگذار کرد و از آن عقب نشست سال گذشته در جریان عملیات پاکسازی داعش در سوریه این گذرگاه به دست نیروهای بشار اسد افتاد .

گذرگاه التنف در جنوبی ترین نقطه اتصال عراق  و سوریه است و به مرزهای اردن نزدیک است این گذرگاه تحت کنترل نیروهای شورشی عرب است که خود را ارتش آزاد می نامند این نیروها تحت حمایت امریکا قرار گرفتند و یک پایگاه سیار نیز توسط امریکا در آنجا احداث شد و تعدادی از نیروهای امریکایی نیز در آنجا موقتاً مستقر شدند .

سال گذشته امریکایی ها کردها را تحت فشار قرار داده بودند که می بایست به سمت البوکمال و سپس التنف پیشروی کنند و هردو گذرگاه رو به کنترل خود در اورند که کردها از این خواسته ی امریکا امتناع کردند چراکه روابط نسبتا خوبی با نیروهای روسی و دولت سوریه برقرار کردنه بودند و در آن زمان تمایلی به درگیری مستقیم با نیروهای سوریه نداشتند ضمناً این نکته هم لازم به نظر می رسد که روسیه و کردها رود فرات را به عنوان مرز مشتریک بین نیروهای سوریه و کردها به رسمیت شناخته بودند و گذر از این رود از طرف هرکدام از طرفها می توانست به معنی نقض توافق باشد .  از سوی دیگر امریکا از شورشی های التنف خواست  به سمت گذرگاه البوکمال پیشروی کنند که آنها نیز توان و میلی به انجام چنین خواسته ای نداشتند . همین امر باعث شد امریکایی ها حمایت خودشان را از نیروهای شورشی  التنف به پایین ترین سطح ممکن برسانند .

اما پس از یک سال تغییرات مهمی در جغرافیای جنگ و استراتژی هریک از نیروها به وجود آمده است و دوباره زمزمه هایی از مقامات پنتاگون برای کنترل این دو گذرگاه به گوش می رسد.

پس از عملیات عفرین روابط کردها و روسیه به چیزی در حد صفر رسیده است و از طرفی در اوج درگیری های عفرین نیروهای بشار اسد تلاش کردند علی رغم توافق بینشان از رود فرات بگذرند و به مواضع کردها یورش ببرند .

حال اتفاقات مهمی در امریکا افتاده است جان بولتون دیروز به عنوان مشاور امنیت ملی امریکا منصوب شد فردی که به شدت مخالف سیاست های ایران است و مطمئنا امریکا تمام تلاش خود را خواهد کرد تا در سوریه در راستای از بین بردن منافع ایران بی پروا تر از گذشته عمل کند .

کنترل گذرگاه البوکمال از سوی کردها یعنی قطع کردن هلال شیعی بر روی زمین و قطع کردن ارتباط بین عراق و سوریه . به اعتقاد من پس از ارام شدن ترکیه در شمال این کشور کردها این بار در خصوص پیشروی به سمت البوکمال تصمیم دیگری خواهند گرفت . آنها در این شرایط روابطی با روسیه ندارند و برای اینده ای بهتر ناچارند از رقیب دولتی خود امتیاز بیشتری بگیرند .

اگر کردها و امریکا بتوانند مسالمت آمیز بحران ترکیه در شمال کشور را مدیریت کنند بی شک مقصد بعدی نیروهای سوریه دمکراتیک(کردها) البوکمال است .

پی نوشت : 

گفته می شود جان بولتون گرایشات مارکسیستی دارد و همواره با شدید ترین لحن به اسلام گرایی تاخته است 

همانطور که پیشتر اشاره کردم در شمال غرب سوریه یکی از سه نیرویی که حضور داشتند می بایست از بین برود ، نیروهای متحد ترکیه توانستند عفرین را تصرف کنند و کردها را بیرون برانند . اما موضع روسیه برای بسیاری شگفت اور بود چراکه انها مناسبات خود با کردها را در عدم حمایت از عفرین به زیر صفر رساندند؟!

روسیه در عفرین به دنبال هدفی بزرگتر بود هدفی که دهه هاست به دنبال آن است و ان هم کشاندن دو متحد مهم ناتو به درگیری نظامی مستقیم است . آنها به ترکیه اطمینان دادند در عملیات عفرین هیچ گونه حمایتی از کردها صورت نمی گیرد حتی اجازه نداد دولت سوریه با کردها به توافق برسد و از سامانه دفاعی استفاده کند . اما برای ترکیه یک شرط مهم گذاشت :

" عملیات نباید به عفرین محدود شود و ترکیه پس از عفرین باید به منبج نیز حمله کند !"

منبج شهری در غرب رود فرات است شهری که ترکیه ان را تهدیدی برای خود قلمداد می کند . کردها با حمایت امریکا توانستند این شهر مهم را از داعش پس بگیرند . اکنون مقامات ترکیه در تلاشند بتوانند از طریق سازش های سیاسی منبج را در اختیار بگیرند . اما چیزی که مشخص است ترکیه راه انتخاب دیگری ندارد یا باید به منبج حمله کند و ریسک درگیری با امریکا را قبول کند یا منتظر عواقب واکنش روسیه باشد .

 ترکیه سه راه پیش روی خود دارد :

1-      به منبج حمله کند : در این حالت روسها را راضی نگه داشته و طبق توافقشان عمل کرده است اما احتمال رویارویی نظامی با امریکا را بپذیرد

2-      با امریکا بر سر خروج نیروهای کرد از منبج توافق کند که نه درگیری با انان داشته باشد و نه روسها را از خود برنجاند

3-      به منبج حمله نکند و منتظر واکنش نظامی و سیاسی روسیه باشد

در هر صورت یکی از این دو نیرو متضرر خواهند شد یا کردها به شرق رود فرات رانده خواهند شد یا ترکیه وارد درگیری با امریکا یا روسیه خواهد شد . در هر دو صورت روسها پیروز این بازی و کلاف سردرگم خواهند شد .

پس از عملیات ترکیه درعفرین ، کردها به دولت سوریه پیشنهاد دادند که برای دفاع از خاک سوریه به این منطقه نیرو اعزام کند و در برابر جنگنده های ترکیه سیستم دفاع هوایی راه اندازی نمایند . دولت سوریه نیز طی چند نشست و مذاکره با این موضوع موافقت کرد اما هیچ اتفاق معنی داری در حمایت از کردها در عفرین مشاهده نشد .

واکاوی چند موضوع میتواند دلایل این مسئله را کمی روشنتر سازد :

در ابتدا جواب این سوال مهم است چرا دولت سوریه باید از کردها در برابر ترکیه دفاع کند ؟

پاسخ این پرسش چند جنبه دارد ، نخست اینکه سقوط عفرین تهدید بزرگی علیه دومین شهر بزرگ سوریه (حلب است ) به معنی دیگر عفرین همانند یک سپر در برابر تهاجم ترکیه علیه حلب عمل میکند در وهله ی دوم کردها عملا چشم داشتی به دمشق ندارد در صورتی که نیروهای تحت حمایت ترکیه در صورت قدرت گیری بیشتر ، دمشق را مورد هدف قرار خواهند داد و سومین عامل می تواند مشروعیت بخشی به دولت سوریه باشد عدم حمایت از کردها در عفرین عملا به این معنی و مفهوم است که دولت سوریه چندان عفرین را بخشی از خاک خود نمیداند .

حال اگر به موضوع اصلی بحث برگردیم و دلیل عدم حمایت سوریه را در 37 مین روز عملیات جویا شویم میتوانم به چند نکته اشاره کنم نخست اینکه درواقع دولت سوریه میخواهد هم کردها هم نیروهای جهادی وابسته به ترکیه خسته و ضعیف شوند ضعیف شدن این دو گروه کمک بزرگی به دولت سوریه است در عین حال هرچه دایره ی محاصره در عفرین تنگ تر باشد کردها حاضرند امتیازات بیشتری به دولت سوریه بدهند . این دیدگاه را غالباً روسیه به دولت سوریه گوشزد میکند . دولت روسیه تمایل ندارد در این مقطع ارتش سوریه به یاری کردها برود به این دلیل که  :

1-      کردها بدون دادن امتیازی چشم گیر نباید از حمایت نظامی روسیه بهره مند شوند

2-       ترکیه حاضر است در برابر عدم حمایت از کردها امتیازات بهتری به دولت سوریه و روسیه بدهد به همین منظور انها سعی میکنند بهترین پیشنهاد را دریافت کنند

و دست آخر اینکه دولت سوریه چقدر منتظر خواهد شد ؟؟؟

ترکیه میخواهد در ازای تخلیه ی کامل غوطه ی شرقی از مخالفان امتیاز عدم حمایت از کردهای عفرین را از دولت سوریه بگیرد اما این چندان لقمه ی چرب و نرمی برای روسیه و سوریه نیست آنها تمایل دارند علاوه بر غوطه شرقی ادلب نیز بدون مقاومت واگذار شود چیزی که ترکیه به هیچ عنوان زیر بارش نرفته است . دلیل حملات پر فشار دولت سوریه به جهادی های مستقر در غوطه ی شرقی میتواند همین امر باشد. ارتش سوریه میخواهد  قبل از اینکه عفرین سقوط کند  کارت امتیازی ترکیه را باطل کنند . دولت سوریه میخواهد خود به تنهایی غوطه ی شرقی دمشق را ازاد کند و در این صورت ترکیه ناچار است بر روی امتیازات بهتری فکر کند .

بدون شک دولت سوریه از جنگ عفرین نهایت بهره را خواهد برد اما یقینا بازنده ی این جنگ صرفا در میدان نبرد مشخص نخواهد شد و این جنگ پیامدهای سیاسی بلند مدتی در سوریه خواهد داشت که شاید روسیه را نیز در بر بگیرد .

 با مشخص شدن وضعیت غوطه ی شرقی طرفین دوباره بر سر اینده ی عملیات و عفرین به فکر امتیاز گیری ها و مذاکرات پشت پرده ی دیگری خواهند بود .

در عملیات ترکیه علیه عفرین هریک از طرف های درگیر در بحران سوریه به دنبال دستاورد هایی بودند که برخی از آنان محقق شد و برحی دیگر تغییر ماهیت داد . نگاهی گذرا به انتظارات و واقعیات اندکی فضای جنگ را واضح تر میکند .

انتظارات و اهداف ترک ها:

ترکیه در حالی که توافق آستانه را در حال از بین رفتن می دید (در توافق آستانه برخی از مناطق تحت کنترل نیروهای مورد حمایت ترکیه مانند ادلب منطقه ی عدم درگیری بود ) سعی کرد از این تهدید یک فرصت بسازد . آنها دریافتند که قصد روسیه برای تصرف ادلب جدی است به همین منظور تصمیم گرفتند به صورت شتاب زده قبل از اینکه شورشیان جهادی مورد حمایتشان در ادلب از سوی ارتش سوریه و روسیه از بین بروند از انها بر علیه کردهای عفرین بهره ببرند . به طور ضمنی یک توافق بین روسیه و ترکیه شکل گرفت مبنی بر اینکه در عوض حمله ی روسها به ادلب ترکیه هم بدون مخالفت روسیه بتواند به عفرین حمله کند .

انتظارات و اهداف سوریه و روسیه :

روسها در ابتدا به قصد حمایت از عفرین در برابر ترکیه در این منطقه مستقر شده بودند اما آنها انتظار داشتند با هشدار دادن به کردها در خصوص حمله ترکیه انها را متقاعد سازند این منطقه را به دولت سوریه واگذار کند اما این انتظار قبل از شروع عملیات عفرین منتفی شده بود از طرفی روسها در توافق با امریکایی ها این منطقه را به عنوان منطقه ی عملیاتی خود عنوان کرده بودند و تا حدودی از عدم مداخله آمریکایی ها اطمینان داشتند . از این رو انتظار داشتند با فضار ترکیه بر کردها آنها شرط بازگشت دولت سوریه به عفرین را عملی سازند . و از طرف دیگر با مشغول کردن جهادی ها به کردها عملیات ادلب را بسیار سهل تر از گذشته به سرانجام برسانند .

امریکا :

امریکایی ها عملا به دنبال درگیری مستقیم با ترکیه نبودند و در توافقی که با کردها داشتند صراحتا عنوان کرده بودند به هیچ عنوان از عفرین دفاع نخواهند کرد . اما این عملیات می توانست ماهیت روسها را برای کردها مشخص کند و پس از عملیات بتوانند کردها را از روسیه دور سازند . از طرف دیگر رفتار ترکیه برای آنها چندان خوشایند نیست خصوصا اینکه مرد تاثیر گذار این روزهای جنگ سوریه در امریکا برت مک کورگ است فردی که به شدت ترکیه از اون خشمگین است و مک کورگ رابطه ی عمیقی با فرماندهان کرد دارد .  

کردها :

کردها در عفرین صرفا به دنبال حفظ سرزمین خود هستند و هدف اولیه آنها مقاومت در برابر تهاجم ترکیه است آنها ناخواسته وارد چنین جنگی شده اند اما مقاومت آنها توانسته معادلات را پیچیده کند .

 

اما پرسش اصلی این موضوع است با شکست ترکیه در عملیات عفرین چه چیزی در انتظار طرفین درگیر است؟

چیزی که مشخص است در منطقه ی ادلب و عفرین حداکثر از این سه نیرو (ارتش سوریه ، کردها ، نیروهای تحت حمایت ترکیه ) دو نیرو باید وجود داشته باشند  و به طور یقین یک نیرو باید از بین برود . به شخصه معتقدم این نیروهای تحت حمایت ترکیه هستند که باید ادلب را ترک کنند و به نظر نمی رسد کردها هم سرزمین خودشان را ترک کنند . در این 16 روز عملیات این را به وضوح در صحنه های جنگ به ترک ها اثبات کرده اند .

اما مهمترین موضوع جلسه ی فردای مقامات نظامی امریکا با ترکیه است . این مقام امریکایی حامل پیام مهمی برای ترکیه است که می تواند پیامد های مهمی در پی داشته باشد . امروز در پارلمان ترکیه اردوغان از برنامه های امریکا در اینده ی سوریه  ابراز نگرانی کرد که به نحوی می توان آن را مرتبط با  سفر مقامات نظامی امریکا به ترکیه قلمداد کرد .

در روزهای آینده یقینا روسیه مواضع شفاف تری در خصوص ترکیه خواهد گرفت و باید دید ترک ها پا پس خواهند کشید یا بیشتر و بیشتر به باتلاق عفرین فرو خواهند رفت . 

پیش از هر چیز باید در خصوص روابط سیاسی نظامی کردهای عفرین به طور مختصر توضیحی ارائه شود . کردها در این منطقه با توجه به اینکه از سایر نقاط کردستان فاصله دارند پس از حمایت آنها از منطقه ی تحت محاصره نبل و الزهرا که توسط جهادی های مخالف اسد مورد حمله قرار گرفته بود با روسیه رابطه برقرار کردند . پس از وقایع کوبانی امریکا به کردها نزدیک شد و روابط خود را با انها گسترش داد اما این روابط عفرین را استثنا کرده بود . امریکایی ها با توجه به ملاحظات سیاسی که با ترکیه داشتند از حمایت از این منطقه خود داری کردند و این را بارها به کردها یادآوری کرده اند . حتی کردها عنوان کردند اگر امریکا حمایت نکند این منطقه رابطه ی خود را با روسیه گسترش خواهد داد . و در پاسخ برت مگ گورک نماینده ی امریکا در ائتلاف بین المللی عنوان کرد ارتباط عفرین با روسیه هیچ خللی در روابط کردها با امریکا ایجاد نخواهد کرد .

 

یک هفته پیش از حمله ارتش ترکیه به عفرین ترک ها به شدت از روسیه و ایران انتقاد کردند و عنوان کردند آنها قصد دارند منطقه ی ادلب را از مخالفین پس بگیرند موضوعی که بر خلاف توافقاتشان بوده اما از طرف دیگر ترکیه از این موضوع اطمینان دارد که دیر یا زود مخالفین در ادلب توسط روسیه و سوریه از بین خواهند رفت به این منظور از آنها خواست که این جهادی ها را در حمله به عفرین سامان دهی کند .

روسها دو دلیل برای عدم مایت از کردهای عفرین دارند ::

نخست اینکه از بین رفتن یا ضعیف شدن هردو گروه جهادی های مورد حمایت ترکیه و کردهای عفرین به سود دولت سوریه است و با درگیری این دو گروه یقینا استحکامات مخالفان در ادلب ضعیف خواهد شد و دولت سوریه به مراتب راحت تر می تواند ادلب را از معارضین پس بگیرد .

از طرف دیگر روسها در توافقی که با امریکایی ها داشتند میدانستند امریکایی ها به آسانی حاضر به ورد به عفرین نخواهند شد و از طرفی این انتظار را داشتند که کردها به سرعت منطقه ی عفرین را برای ارتش سوریه باز بگذارند و ان را به ارتش سوریه واگذار کنند . اتفاقی که برای منطقه ی شهبا به طور موقت افتاده بود . اما کردها راه سومی برگزیدند و ترجیح دادند در مقابل ارتش ترکیه و جهادی ها مقاومت کنند.

 

امریکایی ها به اعتقاد من در خصوص عفرین چند موضوع را مد نظر دارند ::

آنها دوس دارند در راستای منافعشان کم هزینه ترین راه را انتخاب کنند در عین حالی که لطمه ی زیادی به روابط با ترکیه نزنند گستره قدرت خود را در شمال سوریه افزایش دهند .

عفرین چندان برای آمریکایی ها اهمیت نداشت انها به گمان من اینگونه فکر میکنند . اگر روسها از کردها حمایت کنند ترکیه مواضعش ضعیف تر خواهد شد و عملا مزاحمت هایش برای آنان به طور چشم گیری کاهش پیدا خواهد کرد و اگر روسها از کردها حمایت نکنند کردها از روسیه فاصله خواهند گرفت و عملا بازهم منافع آمریکا لطمه ای نمی بیند و حتی در راستای منافع انهاست .

اما پس از 7 روز ارتش ترکیه در پشت مرزهای عفرین زمین گیر شده است بیش از 8 تانک آنها منهدم شده است و یک هواپیمای انها هدف قرار گرفته است تعداد زیادی از نیروهایش به اسارت در امده اند و هر روز تصاویر بیشتری از اجساد جهادیان توسط کردها منتشر می شود . این موضوع را نه روسها پیش بینی می کردند و نه ترکیه یا حتی آمریکا هرچند سابقه ی کردها در کوبانی چنین مقاومتی را قابل درک میکرد .

حال موضوع سومی پیش آمده است و آن عدم حمایت روسیه و عدم موفقیت ترکیه است این ایده آل ترین حالت برای آمریکایی هاست که هم موضع روسها تضعیف شده است و هم اینکه ترکیه دیگر چندان کری نمی خواند و پس از 7 روز نتوانسته است پیش روی کند . این خط سوم مسیری است که برای ایالات متحده بسیار جذاب است اما تا زمانی که این مقاومت به درازا نکشد .

دلیل این استدال این است که اگر این مقاومت فرسایشی و دراز مدت شود امریکایی ها ناچار خواهند بود موضع بگیرند و این موضوع را از همان ابتدا به ترکیه گوشزد کرده بودند . آنها بارها از ترکیه خواسته بودند که هر کاری که می خواهد بکند در کوتاه ترین زمان ممکن  باشد . کوتاه بودن این عملیات امریکا را به همان دو هدف خواهد رساند اما وقتی مقاومت طولانی باشد آنها ناچار هستند موضعی شفاف تر داشته باشند .

آنها انتظار داشتند در زمان نسبتا کوتاهی ارتش ترکیه عفرین را تسخیر کند و با این شرایط هم ترکیه خرسند بود هم روسها می توانستند بدون مخالفت ترکیه ادلب را به راحتی از مخالفان بگیرند و امریکایی ها هم خیالشان از اینکه کردها دیگر به روسیه نزدیک نمی شوند راحت می شد . با این استدلال همه ی قدرت ها چراغ سبز به ترکیه نشان دادتد . اما مقاومت عفرین معادلات را برهم زد و اکنون باید هرکدام از طرف ها به فکر راه چاره ای دیگر و برنامه ای دیگر باشند . 

در حال حاضر به نظر می رسد اینکه کردها بر علیه امریکایی ها سخن نمی گویند  گواهی بر همین فرض باشد که کردها از اینکه امریکایی ها اجازه ی استفاده از سلاح هایشان را در مقاومت عفرین میدهند خرسندند. 

بدون شک در روزهای اتی روسیه مواضعش تغییر خواهد کرد و امریکایی ها هم جسورانه تر در این مورد سخن خواهند گفت البته با این فرض که این مقاومت همچنان ادامه داشته باشد .

باید در روزهای آینده منتظر باشیم ببینیم ارتش پر هیاهوی ترکیه بلاخره می تواند از ابروی رفته ی خودش دفاع کند یا به بهانه هایی از ادامه ی عملیات صرف نظر خواهد کرد ؟ و آیا کردها میتوانند مقاومتشان را در دراز مدت ادامه دهند و یک کوبانی دیگر را خلق کنند یا خیر؟